ปวดสะโพก–ชาลงขาเรื้อรัง รักษาแบบเดิมไม่ดีขึ้น ควรตรวจ MRI เพราะอาจมี “ก้อนกดเส้นประสาท” ซ่อนอยู่

ปวดสะโพก–ชาลงขาเรื้อรัง รักษาแบบเดิมไม่ดีขึ้น ควรตรวจ MRI เพราะอาจมี “ก้อนกดเส้นประสาท” ซ่อนอยู่

ปวดหลังร้าวลงขา ตรวจ MRI พบ ก้อนภายในเยื่อหุ้มไขสันหลัง  “Intradural Mass”

คืออะไร? อันตรายไหม? ต้องรักษาอย่างไร?

อาการ ปวดหลังร้าวลงขา ปวดสะโพก ชา หรืออ่อนแรง เป็นอาการที่มักเกิดจากหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท หรือโพรงประสาทตีบ แต่ในบางคน เมื่อทำ MRI แล้วกลับพบสิ่งที่ต้องระวังมากกว่า นั่นคือ “Intradural Mass” ซึ่งเป็นความผิดปกติที่อยู่ “ภายในเยื่อหุ้มไขสันหลัง” ไม่ใช่หมอนรองกระดูกทั่วไป

บทความนี้หมอเขียนขึ้นเพื่อให้เข้าใจง่าย ว่า intradural mass คืออะไร มีสาเหตุจากอะไร อาการเป็นแบบไหน และทางเลือกการรักษามีอะไรบ้าง

🔍 Intradural Mass คืออะไร?

“Intradural” หมายถึง อยู่ภายในเยื่อหุ้มไขสันหลัง (dura mater) และคำว่า “mass” หมายถึงก้อนเนื้อ หรือการเจริญผิดปกติที่กดเบียดเส้นประสาทหรือไขสันหลัง

ตำแหน่ง intradural มี 2 กลุ่มใหญ่ ๆ:

1. Intradural–extramedullary: อยู่ในถุงประสาท แต่ อยู่นอกไขสันหลัง
2. Intramedullary: อยู่ ภายในไขสันหลัง เอง

กรณี “ปวดหลังร้าวลงขา ปวดสะโพก” มักพบในกลุ่ม intradural–extramedullary มากกว่า เพราะก้อนจะไปกดรากเส้นประสาทโดยตรง

📌 ชนิดของ Intradural Mass ที่พบบ่อย

มักเป็น เนื้องอกชนิดไม่ร้าย (benign) มากกว่าร้ายแรง ได้แก่

✔ 1) Schwannoma (ชวานโนมา)

เนื้องอกของปลอกเส้นประสาท พบได้บ่อยที่สุด มีโอกาสกลายเป็นมะเร็งน้อยมาก

✔ 2) Meningioma

เนื้องอกเยื่อหุ้มสมอง/ไขสันหลัง โตช้า รักษาได้ดี

✔ 3) Neurofibroma

เนื้องอกจากปลอกประสาท พบบางส่วนในโรคทางพันธุกรรม (เช่น NF1)

✔ 4) Ependymoma / Myxopapillary ependymoma

พบในบริเวณ “ปลายท่อไขสันหลัง” (filum terminale) ทำให้มีอาการปวดหลัง–ปวดสะโพก–ร้าวลงขาได้

✔ 5) Arachnoid cyst / intradural cyst

เป็นถุงน้ำกดเส้นประสาท

❗ ชนิดที่ต้องระวัง (พบน้อยกว่า)

• Metastasis (มะเร็งกระจายเข้าไขสันหลัง)
• Lymphoma
• Infection / TB spine ที่ลุกลามเข้า dura

การแยกโรค ต้องอาศัย MRI แบบมีฉีดสี (MRI with contrast) เพราะลักษณะการติดสีของแต่ละชนิดต่างกัน

🔥 อาการที่มักเกิดเมื่อมี Intradural Mass

ก้อนภายในเยื่อหุ้มไขสันหลังจะกดเส้นประสาท → ทำให้เกิดอาการสำคัญดังนี้

✔ ปวดหลังร้าวลงขา (lumbar radiculopathy)

เหมือนหมอนรองกระดูกทับเส้น แต่รักษาแบบเดิมอาจไม่ดีขึ้น

✔ ปวดสะโพก / ก้น

โดยเฉพาะบริเวณ sacrum หรือก้นด้านหนึ่ง

✔ ชาเท้า–ชาขา หรือแสบร้อน

ตามแนวเส้นประสาท sciatic

✔ อ่อนแรง ยกเท้าไม่ขึ้น เดินสะดุด

อันนี้เป็นสัญญาณเตือนมาก

✔ ปัสสาวะ–อุจจาระผิดปกติ (พบได้น้อย แต่ต้องรีบตรวจ)

เป็นสัญญาณการกดเบียดปลายเส้นประสาทรุนแรง

✔ อาการไม่ดีขึ้นแม้กายภาพ/ฉีดยา/กินยานานหลายเดือน

เพราะต้นเหตุคือ “ก้อน” ไม่ใช่หมอนรองกระดูก

🧪 การตรวจที่จำเป็น

**✔ 1)MRI Spine with contrast (สำคัญที่สุด)**เพื่อดู

• รูปร่างก้อน
• ขอบเขตการกดเส้นประสาท
• ชนิดก้อนที่เป็นไปได้

✔ 2) ตรวจระบบประสาท

ทดสอบรีเฟล็กซ์, แรงขา, การรับความรู้สึก

✔ 3) ตรวจคัดกรองมะเร็ง (ตามแพทย์พิจารณา)

ถ้าสงสัย metastatic เช่น ตรวจปอด เต้านม ต่อมไทรอยด์

✔ 4) ตรวจเลือดบางชนิด

ถ้าสงสัย lymphoma / infectious mass

🩺 วิธีการรักษา

ขึ้นกับชนิดก้อน ขนาด และอาการของผู้ป่วย

✔ 1) การผ่าตัด (Surgery) เป็นวิธีหลักสำหรับก้อนที่

• ทำให้ปวดร้าวมาก
• มีอาการชาหรืออ่อนแรง
• ก้อนใหญ่กดเบียดไขสันหลัง
• สงสัยเนื้องอกร้าย

การผ่าตัดส่วนใหญ่สามารถผ่าตัดแบบแผลเล็ก + ใช้กล้องผ่าตัดร่วม ทำให้ฟื้นตัวเร็วขึ้น

✔ 2) เฝ้าระวัง (Observation) ใช้ในกรณี

• ก้อนเล็กมาก
• ไม่มีอาการกดเส้นประสาท
• ก้อนสงสัยเป็น cyst หรือก้อน benign โตช้ามาก

แต่ต้องติดตาม MRI ทุก 6–12 เดือน

✔ 3) รังสีรักษา (Radiotherapy)

ใช้ในก้อนบางชนิด เช่น meningioma โตซ้ำ หรือ metastatic tumor

✔ 4) เคมีบำบัด

เฉพาะโรคกลุ่ม lymphoma / metastatic ที่ตอบสนองต่อยา

⭐ พยากรณ์โรคดีหรือไม่?

ขึ้นกับชนิดของก้อนและการรักษาที่เหมาะสม

• ก้อน benign เช่น schwannoma / meningioma → ผ่าตัดแล้วหายขาดได้สูง
• ก้อน intradural cyst → ผ่าตัดแก้ไขอาการชัดเจน
• ก้อนร้ายหรือก้อนกระจาย → ต้องรักษาร่วมหลายแผนก แต่ถ้าตรวจเร็ว อาการปวดลดได้มาก

อาการปวดหลัง–ร้าวขา ส่วนใหญ่ดีขึ้นทันทีหลังผ่าตัด เพราะแรงกดเส้นประสาทถูกปลดออก

🔶 หมอสรุปให้เข้าใจง่าย

• Intradural mass คือ “ก้อนภายในเยื่อหุ้มไขสันหลัง” ไม่ใช่หมอนรองกระดูกทั่วไป
• ทำให้ปวดหลังร้าวลงขา ชา อ่อนแรง
• MRI with contrast เป็นการตรวจที่ช่วยยืนยันชนิดก้อนได้ดี
• การรักษาส่วนใหญ่เป็นการผ่าตัด โดยเฉพาะกรณีมีอาการชาหรืออ่อนแรงร่วม
• ก้อนส่วนมากเป็น benign และผ่าตัดได้ผลดีมาก

หากมีผล MRI อยู่แล้ว สามารถส่งให้หมออ่านเพิ่มเติมได้ หมอจะช่วยประเมินว่าลักษณะก้อนเข้ากับชนิดไหน และควรเข้าพบแพทย์เฉพาะทางด้านใดครับ 🙏

​