กระดูกสันหลังข้อ L4 เคลื่อนออกจาก L5 (3 มม.) แถมหมอนรองกระดูกทับเส้น! ... ต้องดูแลตัวเองอย่างไร ไม่ให้พังไปกว่าเดิม?
"หมอคะ ผล MRI บอกว่ากระดูกสันหลังข้อที่ 4 มันเลื่อนหลุดจากข้อที่ 5 ไปตั้ง 3 มิลลิเมตรแน่ะค่ะ แถมยังมีหมอนรองกระดูกปลิ้นออกมาทับเส้นประสาทด้วย... ฟังดูน่ากลัวมากเลยค่ะ กระดูกมันจะหลุดออกมาไหมคะ? หนูต้องนอนนิ่งๆ ห้ามขยับเลยหรือเปล่า?"
ใจเย็นๆ ก่อนนะครับ... หมอเข้าใจครับว่าคำว่า "กระดูกเคลื่อน" ฟังดูสยองขวัญเหมือนตึกจะถล่ม แต่ในทางการแพทย์ การเคลื่อนระดับ 3 มิลลิเมตร ถือว่าเป็น "เกรด 1 (ระยะเริ่มต้น)" ครับ
เปรียบเหมือน "โบกี้รถไฟ" ที่มันปลดล็อคแล้วขยับออกจากกันนิดหน่อย แต่มันยังไม่ตกรางครับ รถไฟขบวนนี้ยังวิ่งต่อได้ เพียงแต่เราต้องขับนิ่มๆ และดูแลช่วงล่างให้ดีเป็นพิเศษ
วันนี้หมอเก่งจะมาบอก "คู่มือการใช้งานหลัง" ฉบับคนกระดูกเคลื่อน L4-L5 ให้ฟังครับ
ความจริงที่ต้องรู้: "เคลื่อน" + "ทับเส้น" คืออะไร?
ภาวะนี้คือ "ศึก 2 ด้าน" ครับ
- ความไม่มั่นคง (Instability): กระดูก L4 ที่เคลื่อนตัวไปข้างหน้า ทำให้หลังช่วงเอว "หลวม" และขยับผิดจังหวะได้ง่าย
- การกดทับ (Compression): พอขยับผิดที่ ก็ไปบีบหมอนรองกระดูกให้ปลิ้นไปกดทับเส้นประสาทด้านหลัง ทำให้มีอาการปวดร้าวลงขา หรือชา
เป้าหมายของเราคือ: ทำให้หลัง "นิ่ง" และ "แข็งแรง" เพื่อไม่ให้มันเลื่อนไปมากกว่า 3 มิล ครับ
กฎเหล็ก: 4 สิ่งที่ "ต้องห้าม" (ถ้าไม่อยากให้เคลื่อนเพิ่ม) ❌
- ห้าม "แอ่นหลัง" เยอะๆ:
- ท่าโยคะท่าแมวน้ำ, ท่าสะพานโค้ง หรือการนอนคว่ำเล่นมือถือท่าแอ่นหลัง จะทำให้กระดูก L4 ยิ่งไถลไปข้างหน้ามากขึ้นครับ
- ทริค: พยายามรักษาหลังให้ตรง (Neutral Spine) หรือก้มตัวนิดๆ จะสบายกว่า
- ห้าม "ยกของหนัก" (เด็ดขาด!):
- แรงกดจากการยกของ จะบีบให้หมอนรองกระดูกปลิ้น และดันให้กระดูกเคลื่อนตัว
- ถ้าจำเป็นต้องถือของ ให้ถือชิดลำตัวที่สุด และห้ามเกิน 2-3 กิโลกรัมในช่วงแรก
- ห้าม "บิดเอว" เร็วๆ:
- เช่น วงสวิงกอล์ฟ, เอี้ยวตัวหยิบของเบาะหลังรถ หรือเต้นแอโรบิกท่าหมุนเอวแรงๆ
- วิธีแก้: จะหันไปทางไหน ให้ "ก้าวเท้า" หมุนไปทั้งตัวครับ อย่าบิดแค่เอว
- ห้าม "กระแทก":
- งดวิ่งมาราธอน, กระโดดเชือก หรือนั่งรถที่ขับตกหลุมบ่อยๆ แรงสะเทือนจะทำให้โครงสร้างที่หลวมอยู่แล้ว ยิ่งคลอนแคลนครับ
สิ่งที่ "ต้องทำ" (เพื่อให้กลับมาใช้ชีวิตได้) ✅
1. สร้าง "เข็มขัดธรรมชาติ" (Core Stabilization)
- นี่คือยาขนานเอกครับ! ถ้ากล้ามเนื้อหน้าท้องและหลังแข็งแรง มันจะช่วย "ดึงรั้ง" กระดูก L4 ไว้ไม่ให้ไหลไปข้างหน้า
- ท่าแนะนำ: ท่า "แขม่วท้องล็อคหลัง" (นอนหงายชันเข่า กดหลังแนบพื้น) ที่หมอเคยสอนไป ท่านี้ปลอดภัยที่สุดสำหรับคนกระดูกเคลื่อนครับ
2. ปรับท่านอน
- นอนหงาย: ให้เอาหมอนใบใหญ่ๆ "รองใต้เข่า" เพื่อให้เข่างอเล็กน้อย ท่านี้จะช่วยลดความแอ่นของหลัง ทำให้ช่องกระดูกเปิดกว้างขึ้น เส้นประสาทไม่โดนบีบ
- นอนตะแคง: กอดหมอนข้าง และงอเข่าคู้ตัวเล็กน้อย (ท่ากุ้ง) จะสบายหลังที่สุดครับ
3. การนั่ง
- อย่านั่งเก้าอี้ที่นิ่มจนตัวจม หรือเก้าอี้ที่ไม่มีพนักพิง
- ควรนั่งเก้าอี้ทำงานที่มีพนักดันหลัง (Lumbar Support) และนั่งให้ก้นชิดพนัก เพื่อล็อคกระดูกสันหลังไว้
สัญญาณอันตราย: เมื่อไหร่ต้องผ่าตัด? ⚠️
คนไข้ส่วนใหญ่ (กว่า 80%) อยู่กับภาวะนี้ได้โดยไม่ต้องผ่าตัดครับ แค่ปรับพฤติกรรมก็หายปวด แต่ถ้ามีอาการเหล่านี้ ต้องรีบมาคุยเรื่องผ่าตัดครับ:
- ขาอ่อนแรง: กระดกข้อเท้าไม่ขึ้น เดินแล้วขาพับ
- ระบบขับถ่ายพัง: กลั้นปัสสาวะ/อุจจาระไม่ได้ หรือชาบริเวณรอบก้น
- ปวดทรมาน: รักษาเต็มที่ 3-6 เดือนแล้ว ยังเดินไม่ได้ หรือใช้ชีวิตประจำวันไม่ได้เลย
บทสรุป
กระดูกเคลื่อน 3 มิลลิเมตร ไม่ใช่จุดจบครับ แต่เป็น "จุดเปลี่ยน" ให้เราหันมาทะนุถนอมหลังมากขึ้น จำง่ายๆ คือ "อย่ายกหนัก อย่าบิดเอว อย่าแอ่นหลัง" และหมั่น "แขม่วท้อง" บ่อยๆ
ถ้าคุณทำตามวินัยนี้ได้ กระดูกก็จะหยุดเคลื่อน อาการปวดจะหายไป และคุณจะอยู่กับมันได้อย่างสันติไปตลอดชีวิตครับ
บทความนี้ให้ข้อมูลทั่วไป หากอาการไม่ดีขึ้นควรปรึกษาแพทย์
สามารถปรึกษาปัญหากระดูกและข้อ หรืออาการปวด ได้ที่ ผศ.นพ.ธนินนิตย์ ลีรพันธ์ (หมอเก่ง) ผู้เชี่ยวชาญโรคกระดูกและข้อ สอบถามปัญหาโรคกระดูกและข้อ ปวดหลัง ปวดคอ ปวดเข่า ปวดไหล่ กระดูกพรุน ได้ครับ 📱 Line ID: @doctorkeng
#กระดูกสันหลังเคลื่อน #Spondylolisthesis #หมอนรองกระดูกทับเส้น #ปวดหลังร้าวลงขา #กายภาพบำบัด #หมอเก่งกระดูกและข้อ #DoctorKeng
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น